برخی از پیامدهای استخفاف و بی توجهی به نماز از ديدگاه ائمه
همانطور كه ذكر شد نماز آثار زيادي در زندگي دنيوي و اخروي دارد امادر بعضي مواقع موانعي وجود دارد كه آثار نماز را پنهان مي كند مهمترين آفات عبارتند از:
الف ـ اكتفا به صورت و ظاهر نماز:
تكيه كردن به صورت نماز و اعتماد به هيأت ظاهر آن، بدون معرفت عقلي و قلبي به اذكار و اوراد و روح و حقيقت نماز، يكي از عوامل مهم عدم تأثير گذاري آن است. همانطور كه قبلاً گفته شد مفهوم نماز و حقيقت آن، در ظاهرش خلاصه نميشود بلكه نماز علاوه بر صورت و ظاهر داراي سيرت و باطن نيز هست يعني حقيقت نماز بسي گستردهتر از تصور عدهاي است كه آن را در حركات ظاهري محدود دانسته امّا اينكه حقيقت و باطن نماز چيست؟ گفته شد كه حضور قلب، فهم معناي اذكار، تعظيم در مقابل عظمت الهي و هيبت و عزت آن ذات ربوبي، رجاء و اميدواري از او، اعتراف و اقرار به بيمقداري و ناچيز بودن خويش از معاني باطنيه و مفاهيم كامله نماز است .
يكي ديگر از عواملي كه موجب ميشود تا نماز تأثيري در حيات نمازگزار نگذارد و او را در قوس صعود سير ندهد فقدان خلوص و نبود حضور قلب و خشوع باطن است.
اينكه نماز را «ذكر الله» ناميدهاند شايد وجهش اين باشد كه ذكر الله يعني استحضار ياد خدا در دل كه ملازم كمال و سعادت دو سرا و مفتاح فلاح است.
اگر سئوال شود كه معناي حضور قلب چيست؟ مستفاد از كلام بزرگان و اولياي دين اين است كه: «حضور قلب يعني فارغ ساختن دل از همه براي عملي كه به آن مشغول است تا اينكه بداند كه چه ميكند و چه ميگويد و تمركز فكر و اقبال به نماز داشته باشد و اين را خشوع دل نيز ميگويند يعني جميع حواس را متوجه نماز سازد و به جز معبود در دل او چيزي نگذرد و ديگري خشوع جوارح است كه اعمال ظاهري نماز گزار است.
بنابر اين مستفاد از اخبار و روايات اين است كه نماز بدون خلوص و حضور اگر چه مقبول حق است و از حيث فقهي رفع تكليف ميكند ولي چنين نمازي محرك انسان در طريق وصول و مسير عروج نيست. يعني اگر كسي نماز بدون حضور قلب اقامه كند به تكليف خود عامل بوده و به همين جهت عقاب و عذاب تارك الصلاه بر او مترتب نيست و به همين دليل به حكم فقهي مهر صحت بر او ميخورد و ليكن اثر چنين نمازي به همين مقدار است كه فارق ميان او و تارك الصلاه است.
نماز در آیینه قرآن
نماز بازدارنده از فحشاء و منکرات - سوره عنکبوت ، آيه :45
هر چه را از اين کتاب بر تو وحی شده است تلاوت کن و نماز بگزار ،که نماز آدمی را از فحشا و منکر باز می دارد و ذکر خدا بزرگ تر است وخدابه کارهايی که می کنيد آگاه است
ياد خدا مايه آرامش دلها- سوره رعد ، آيه 28 :
آنان که ايمان آورده اند و دلهايشان به ياد خدا آرامش می يابد آگاه باشيد که دلها به ياد خدا آرامش می يابد
نماز سبب رستگاري - سوره اعلی ، آيه 15 :
آنان که نام پروردگار خود را بر زبان آوردند و نماز گزاردند
نماز و ياد خدا - سوره طه ، آيه 14 :
خدای يکتا من هستم هيچ خدايی جز من نيست پس مرا بپرست و تا مراياد کنی نماز بگزار
نماز، کارخانه انسان سازي - سوره معارج ، آيه -21 25 :
و چون مالی به دستش افتد بخل می ورزد . مگر نماز گزارندگان : آنان که به نماز مداومت می ورزند ،و آنان که در اموالشان حقی است معين ،برای گدا و محروم
نمازهای پنج گانه روزانه - سوره طه ، آيه 130 :
بر آنچه می گويند شکيبا باش و پروردگارت را پيش از طلوع خورشيد وپيش از غروب آن به پاکی بستای و در ساعات شب و اول و آخر روزتسبيح گوی شايد خشنود گردي
نماز و وقت شناسي - سوره روم ، آيه 18 :
سپاس اوراست در آسمانها و زمين ، به هنگام شب و به هنگامی که به نيمروز می رسيد
ثابت بودن وقت نماز - سوره نساء ، آيه :103
و چون نماز را به پايان برديد خدا را ايستاده يا نشسته و يا به پهلوخوابيده ياد کنيد چون از دشمن ايمن گشتيد نماز را تمام ادا کنيد که نماز بر مؤمنان در وقتهای معين واجب گشته است
اهميت نماز ظهر- سوره بقره ، آيه 238 :
نمازها و نماز ميانين را پاس داريد و مطيعانه برای خدا قيام کنيد.
نتيچه گيري
نتايجي كه مي توان ازاين مقاله گرفت اين است كه ما انسانها مي دانيم در مقابل هر خوبي كه به ما مي شود بايد تشكر كنيم و نيز مي دانيم خداوند متعال نعمات فراواني را دراختيار ما قرار داده است پس بايد شكرگزار اين نعمات باشيم كه يكي از راههاي ان نماز است كه خود خداوند آن را سفارش كرده است به طوري كه از آن به ستون دين بيان شده است.واينكه اين نماز خواندن هيچ سودي براي خداوند ندارد بلكه تمام سود براي خود نمازگزار است به طوري كه در روحيات او خيلي موثر است و همچنين موجب اجابت دعا ،راحتي از سختي قبر و... مي شود.
اما اين همه از ارزش نماز گفتيم بايد بدانيم چه نوع نمازي مورد قبول خداوند است ؟نمازي كه با خشوع و تواضع خوانده شود و همچنين تمام جملاتي كه بيان ميكنيم را درك كنيم و با حضور قلب و خلوص نيت خوانده شود . اگر متوجه شديم نماز خواندنمان هيچ تاثيري بر روحيات ما ندارد بايد بدانيم كه نماز خواندمان بدون حضور قلب و توجه با ظاهر آن بوده است .
با توجه به مطالبي كه ذكر شده اميدواريم بتوانين بخشي از ارزش نماز را براي شما خوانندگان محترم بيان كنيم به اميد انكه شما خوانندگان محترم بتوانيد ديگران را نيز به سوي ارزش واقعي نماز دعوت كنيد.
و چون نماز را به پايان برديد خدا را ايستاده يا نشسته و يا به پهلوخوابيده ياد کنيد چون از دشمن ايمن گشتيد نماز را تمام ادا کنيد که نماز بر مؤمنان در وقتهای معين واجب گشته است
و چون نماز را به پايان برديد خدا را ايستاده يا نشسته و يا به پهلوخوابيده ياد کنيد چون از دشمن ايمن گشتيد نماز را تمام ادا کنيد که نماز بر مؤمنان در وقتهای معين واجب گشته است
چكيده
مي دانيم كه جهان هستی را آفریدگاری است دانا و توانا ، و تمام موجودات را به بهترین گونه آفریده و هریک را از نعمتهای مورد نیاز آن برخوردار کرده است. به همين خاطر يكي از راههاي شكروسپاس از نعمات فراوان نماز است.نماز تاثيرات فراواني براي انسان دارد از جمله اينكه برروح و روان نمازگزار تاثير فراوان دارد. اما چرا بعضي از افراد با اينكه مي دانند نماز براي خود فرد موثر تر است نسبت به آن بي توجه هستند؟اين بي توجهي عللي دارد از جمله :محيط خانواده و بي توجهي والدين به نماز ، عدم آگاهي از فريضه نماز ،سستي و تنبلي و...باوجود بي توجهي باز هم بر خود فرد تاثير گذار است كه باعث قطع رابطه با اهل عترت ، غضب خداوند ،عدم اجابت دعا و...مي شود .
اما چرا در بعضي موارد با وجود اينكه فرد نماز مي خواند اين نماز خواندنش بر وي ندارد يعني به عنوان مثال باعث شادابي روح و روان نمي شود ؟با بررسي هايي كه انجام شده علل آن را توجه نمازگرار به ظاهر نماز وعدم حضور قلب مي دانند.
نماز و اثرات ان از ديدگاه هاي مختلف بررسي شده كه ائمه وامامان ما به آن سفارش كرده اند و از ارزش آن سخناني گفته اند .همچنين كتاب مقدس نيز در رابطه با تمام مسائل مربوط به نماز آياتي ذكر كرده است .ازجمله: ثابت بودن وقت نماز - سوره نساء ، آيه :103 و چون نماز را به پايان برديد خدا را ايستاده يا نشسته و يا به پهلوخوابيده ياد کنيد چون از دشمن ايمن گشتيد نماز را تمام ادا کنيد که نماز بر مؤمنان در وقتهای معين واجب گشته است
منابع و مآخذ :
ماعون/5ـ4. فویلٌ للمصلّین، الذین هم عن صلاتهم ساهون.
بحار الانوار، 83/6.
مستدرک الوسائل، 3/26.
وسائل الشیعه ج 4 ص 114.
بحار الانوار ج 2 ص 154.
بحار الانوار، 80/21.
بحارالانوار، 83/202.
بحار الانوار، 73/315.
بحارالانوار، 80/22.
نماز رسم بندگی ، فاطمه شیخانی
نماز نردبان عروج ، مرکز تحقیقات اسلامی
نماز از ديدگاه قرآن و عترت- مؤلف : محمد محمدی اشتهاردي- ناشر : نبوي
سخن از چهارده معصوم- مؤلف : يدالله بهتاش - ناشر : پيدايش
نماز - مؤلف : گروه تحقيقات اسلامی کانون - ناشر : کانون پرورش فکري
نماز در آيات و روايات - مؤلف : عباسعلی معينی سبزواري -ناشر : انجمن اسلامی معلمان نهاوند
جلوه های نماز در قرآن و حديث - مؤلف : احمد صادقی اردستانی - ناشر : نشر مطهر